|
πίσω στα Κείμενα Το προσωρινό σπίτι της εικόνας Ίσως το πρώτο πράγμα, μετά τη φιγούρα των γονιών του, που ζωγραφίζει κανείς να είναι το σπίτι. Η ελάχιστη αναπαράσταση της ένωσης ενός τετραγώνου και ενός τριγώνου με ένα παραλληλόγραμμο που εξέχει στο πλάι, αρκεί για να χωρέσει μέσα της ό,τι σημαίνει για τον καθένα η έννοια, η μνήμη, το όνειρο ενός σπιτιού. Η Άρτεμις Αλκαλάη κατόρθωσε να στεγάσει στην αρχετυπική αυτή εικόνα όλο της το έργο. Στην τωρινή έκθεσή της παρουσιάζει, σχεδόν πανηγυρικά, μια μεγάλη σειρά από κατασκευές σχηματοποιημένων σπιτιών πανομοιότυπων διαστάσεων, που έχουν κοπεί πάνω σε βάσεις από ξύλο, έχουν επενδυθεί με διαφορετικά υλικά και έχουν δουλευτεί με ποικίλες τεχνικές. Πρόκειται για έργα που ξεκίνησαν το 1999-2000 και τα οποία, ενώ αποτελούν αυτόνομες εικαστικές προτάσεις, παράλληλα αναφέρονται σε διάφορους σταθμούς του έργου της αλλά και στις βασικές εμμονές που το διακατέχουν. Όλα: η ζωγραφική απεικόνιση και αργότερα η φωτογραφική αποτύπωση των υφασμάτων-τοπίων μέσα από τις πτυχές των οικογενειακών δεσμών της Αλκαλάη με τις στόφες και τα χρώματά τους· η γλυπτική προσέγγιση των ίδιων υφασμάτων που τσαλακώνονται και κοκαλώνουν με κόλλα για να γίνουν ανάγλυφα και να περάσουν προς τον κόσμο της γλυπτικής· οι μαριονέττες από παπιέ μασέ αλλά και τα κοστούμια και τα σκηνικά της για το θέατρο και τον χορό – τρισδιάστατες εκδοχές της ζωγραφικής της· η στροφή στην ίδια τη φύση του υφάσματος μέσα από το κατεξοχήν υφαντικό μέσο, τον αργαλειό· το αναπόφευκτο βήμα προς το κέντημα και η ανακάλυψη εκεί, στις ψηφίδες του καμβά, του βασικού μοτίβου της δουλειάς της, που είναι τα ανθρωπάκια· η ταύτιση της βελονιάς με το pixel της ψηφιακής εικόνας· οι στροβιλιστές κόκκινες κορδέλες-νήματα ζωής και αίματος· οι φωτογραφίες με τα ανθρώπινα μέλη της παρουσίας και της απουσίας αλλά και εκείνες με την ψηφιακή ένωση των φωτογραφημένων μερών ενός υφαντού· το κέντημα της ζωής και το ξήλωμα του θανάτου· ο λαβύρινθος και η σπείρα που πήγαν κόντρα στο οριζόντιο και στο κάθετο του αργαλειού· τα χαλιά με το χτίσιμο μιας σύγχρονης εικαστικής σύνθεσης μέσα από την παραδοσιακή ύφανσή τους· η πρωτογενής σχέση με τα φυσικά υλικά και την επεξεργασία τους· όλα στο έργο της Αλκαλάη τείνουν στη «σύμπλεξη» της φύσης με τον πολιτισμό, της χειροτεχνίας με την τεχνολογία, του παρελθόντος με ένα παρόν που εκείνη βρήκε τον τρόπο και τον τόπο να το εγκαταστήσει: «Το σπίτι γίνεται ο αργαλειός μου πάνω στον οποίο εξυφαίνεται η εικόνα». Ζωγραφισμένα, φωτογραφημένα, ταπετσαρισμένα, τελαρωμένα, δεμένα, πακεταρισμένα, τυλιγμένα, ντυμένα με μουσαμά, ύφασμα, φωτογραφικό χαρτί, νήματα, κιλίμια, κεντίδια, με μέλη από μορφές-αναθήματα χαρτοπολτού, τα σπίτια αυτά, που το εσωτερικό τους μόνο να μαντέψουμε μπορούμε, είναι τοποθετημένα στον μέσα χώρο μιας γκαλερί· μια πράσινη μοκέτα-γρασίδι τον καθιστά εξωτερικό ενώ παράλληλα δημιουργεί την αίσθηση μιας σπιτικής θαλπωρής. Η τυποποιημένη επιφάνεια των σπιτιών της γίνεται ο προσωπικός καμβάς μέσα από τον οποίο η καλλιτέχνης προσεγγίζει μετωπικά ολόκληρη τη δουλειά της. Ό,τι έχει κάνει μέχρι τώρα η Αλκαλάη ήταν σχεδόν πάντα η αφορμή για να ασχοληθεί με τα υλικά και τις τεχνικές που την ενδιαφέρουν. Τώρα, στα έργα αυτά, που δεν έχασαν την παιδική τους διάθεση αν και αναμετρήθηκαν σκληρά με τις δυσκολίες του περιορισμού μιας απέραντης εικόνας στην πεπερασμένη και υπερβολικά γνώριμη σιλουέτα μιας συμβολικής κατοικίας, το σπίτι έγινε ο τελικός προορισμός. Όλα υπάρχουν για να υπηρετήσουν το απόλυτο περίγραμμά του – ένα περίγραμμα που βρέθηκε συχνά μπροστά στον κίνδυνο να γίνει έννοια και συλλογισμός ή να περιβάλλει τη στείρα αφαίρεση μιας αποκομμένης επαναληπτικότητας, αλλά που τον ξεπέρασε, γιατί το υλικό το οποίο περικλείει έγινε σπίτι το ίδιο. Η μοναδικότητα του υλικού αυτού παλεύει με τη δεδομένη κοινοτοπία του σπιτικού σχήματος που επένδυσε και μας αποκαλύπτει την ταυτόχρονη πάλη της ατέρμονης εικόνας με τα όρια που της επιβλήθηκαν, την ένταση της πρόσκαιρα υποταγμένης ελευθερίας της. Ελισάβετ Πλέσσα |